DOĞUM KONTROL YÖNTEMLERİ

Doğum kontrolü ile ilgili yanlış veya eksik bilgilenme cinsel ilişkiye girmekten kaçınmamıza, cinsellikle ilgili partnerler arasında sorunlar yaşanmasına ve bazı cinsel mitler geliştirmemize neden olmaktadır. Bu nedenle doğum kontrol yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak faydalı olacaktır. Özellikle cinsel ilişki yaşının oldukça düşmesiyle beraber riskli gebeliklerin önlenmesi amacıyla ve toplumumuzda da cinsel sağlığın bilinmesi oldukça önemlidir. 

Şu bilinmelidir ki hiçbir korunma yöntemi %100 etkili değildir, bunun için her türlü cinsel ilişkinin riskler barındırdığının bilinmesi önemlidir. Bu risklerin göze alınacak yaşta maddi ve manevi olgunlukta olmak oldukça önemlidir. Cinsellik bir ihtiyaçtır, ancak seçimli bir ihtiyaçtır. Cinsel ilişkide karşı tarafı tanımak, cinsellikten önce buradaki bir çok noktayı konuşmak sizin psikolojik anlamda da sağlığınızı koruyacaktır. Gerekli uzman hekimlerden bu konuda bilgi almak ve görünmek, size uygun yöntemi doktorunuza danışarak belirlemek önemli olacaktır. 

Modern (Etkili) Yöntemler:

Doğum Kontrol Hapı: Doğum kontrol hapları gebeliği önlemede %99 etkili bir yöntem olarak bilinir. Hap, kadınlık hormonları içerir ve bu hormonlar hem rahimdeki sıvıyı kalınlaştırıp spermlerin yumurtaya ulaşmasını önler hem de rahim içini incelterek döllenmiş yumurtanın rahimde tutunmasını ve büyümesini engellemiş olur. İlk hap kullanımıyla birlikte adetin ilk 5 gününde düzenli bir şekilde kullanıldığında anında koruma sağlar, bunun dışında bir zamanda alındıysa tam anlamıyla koruma için 7 gün beklenmelidir. Geç kullanılması durumunda ek olarak korunma yöntemleri ile birlikte uygulanabilir. Meme, yumurtalık kisti küçültmede de kullanılır. Cinsel yolla bulaşan hastalıkları önleyici değildir.

Rahim İçi Araç (Spiral, Ria): Gebeliği önlemede %99 etkilidir. Spiral spermlerin tüplere ulaşmasını engeller. Çıkartıldıktan sonra gebeliği önlemez. İlk kez cinsel ilişkiye girecek olanlara önerilmez. Esnek ve yumuşak bir yapısı vardır. 10-12 yıl boyunca korur. Adet dönemleri ağrılı geçebilir ve kanama miktarında artış görülür. Cinsel yolla bulaşan hastalıkları önleyici değildir.

İğneler (Aşı, Hormon enjekte edilmesi): Ayda bir ve 3 ayda bir yapılabilen kana hormon salınımıdır. Doğum kontrol hapıyla benzer işlevi görür. Bu hormonlar rahim ağzını kalınlaştırdığından spermin rahme geçişini önler.

Diyafram: Plastik bir yapıda olup rahim ağzına yerleştirilen bir kapak olup cinsel ilişki öncesinde yerleştirilir ve bitiminde çıkarılır. Kadın prezervatifi olarak da geçer. Spermin rahime girişini engelleyip gebelikten korur. Gebelikten %94 koruma sağlar.

İmplantlar: Deri altına ve kola yapılan korunma yöntemidir. Çubuk şeklindedir ve esnek bir yapıya sahiptir. Çubuğun içindeki progesteron hormonu sayesinde yumurtlamayı durdurur ve rahim ağzı salgısını kalınlaştırarak spermin içeri girmesine engel olur. Yerleştirildiği an etki göstermeye başlar ancak yine de ilk haftalarda diğer kontrol yöntemleriyle birlikte kullanılması önerilir. 3 yıla kadar koruma sağlar ancak 3 yıl sürmeden gebelik isteniyorsa çıkarılır ve sonrasında hamile kalmak mümkündür. Takıldıktan sonra doktor kontrolüne gitmek önemlidir, ilk kontroller 1 ay içinde diğer kontroller 6 ay içinde yapılabilir.

Spermisitler: Erkekte içindeki kimyasallar sayesinde sperm hücrelerinin hareket etmesini engelleyen kimyasallardır. Sperm rahime ulaşamadan ölür böylece gebelikten korunma sağlanır. Köpük, jel, krem, tablet ve fitil olarak kullanılabilir. Cinsel ilişkiye başlamadan en az 10- 15 dakika önce vajinaya yerleştirilmesi gerekmektedir. Antiseptik özelliği sayesinde mikropları öldürür ve az bir oranla cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesinde etkili olabilir.

Tüp Bağlatma: Kadınların kullandığı bir doğum kontrol yöntemidir. Tüp bağlatıldıktan sonra cerrahi işlem yapılması nedeniyle tekrardan hamile kalınması çok zordur bu nedenle karar verilirken iyice düşünülmelidir. Tüpler, yumurtalık ve rahim arasındaki bir yol olduğu için yalnızca köprü işlevindedir bu nedenle hamileliği engellerken herhangi bir yan etki gözetilmez.

Kondom (Prezervatif): Erkeklerin kullandığı ve hamileliği engelleyici bir yöntemdir. Boşalma sıvısının kondom içinde kalarak vajinal bölgeye girişi engellenir. Gebeliği önlemenin yanında cinsel yolla bulaşan AIDS, bel soğukluğu, frengi gibi hastalıklara karşı kişi hem kendisini hem de partnerini korumuş olur.

Vazektomi: Erkeklerin kanallarını bağlatması işlemidir. Eşlerin hamilelikten korunmak amacıyla yapılır ve geri dönüşü yoktur. Hastanede yapılan basit bir cerrahi müdahaledir. Erkeğin menisinin miktarını, rengini etkilemez veya erken boşalma, sertleşme, cinsel isteksizlik problemleri gerçekleşmez.

Bilinen Bazı Geleneksel (Etkisi Sınırlı) Yöntemler:

Geri Çekilme: Cinsel ilişkide boşalma esnasında erkek cinsel organının kadın cinsel organından dışarı çıkıp boşalmasıdır. Bu yöntem erkekler tarafından uygulanmaktadır ve geleneksel bir yöntemdir. Bu yöntemde hamilelikten korunma oranı %60 civarındadır.

Yumurtlama Dönemine Yönelik Korunma: Bu metot kadınlar tarafından gerçekleştirilen bir yöntemdir. Kadınların en doğurgan olduğu dönem olan yumurtlama dönemi en sık hamile kalınan dönemdir. Bu döneme dair belirtiler vücut tarafından verilmektedir. Vajinal akıntının türü ve miktarı, vücut ısısında artış vb. gibi belirtiler göstermektedir. Bunu anlayabilmek ve uygulamak için bu konuda eğitim alınmalı ve bilgi edinilmelidir.

Emzirme ile Koruma: Araştırmalara göre yeni doğum yapan bir kadının 6 ay boyunca düzenli bir şekilde emziriyor olması cinsel ilişkide gebelikten korunmasını sağlamaktadır. Düzenli bir şekilde emzirmek, kadınların yumurtlamasına engel olmaktadır. Kadınların doğumdan sonra ilk adet olduklarında ve emzirmeye ara verdiklerinde başka doğum kontrol yöntemleri de uygulanması faydalı olacaktır.

M. BERK KARAOĞLU

UZMAN KLİNİK PSİKOLOG - AİLE DANIŞMANI

ÖZEL BERK KARAOĞLU AİLE DANIŞMA MERKEZİ